O odsetkach za opóźnienie pisałam już kilkukrotnie. Rodzajów odsetek jest sporo. Przedsiębiorców powinny najbardziej interesować odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych. Jednak od kiedy liczyć odsetki za opóźnienie? Od jakiej daty można dochodzić takich odsetek? 

Odsetki za opóźnienie – warto pamiętać

Odsetki za opóźnienie mają mobilizować kontrahentów do terminowego regulowania należności. Gdy ktoś nie uiści swojej należności w terminie, to powinien poza roszczeniem głównym zapłacić również odsetki za opóźnienie. Często jednak mimo zatoru płatniczego przedsiębiorcy nie dochodzą od drugiej strony odsetek za opóźnienie czy odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Jest to spory błąd!

Po pierwsze, przedsiębiorca rezygnuje z należności, która zgodnie z prawem mu przysługuje.

Po drugie, rezygnacja z dochodzenia odsetek może być istotnym argumentem przy zawieraniu ewentualnej ugody. Wobec tego dla wzmocnienia pozycji negocjacyjnej lepiej na samym początku nie oddawać pola w kwestii odsetek.

W jaki jednak sposób prawidłowo wskazać, od kiedy liczyć odsetki za opóźnienie? Nie jest to wcale takie oczywiste.

Od kiedy liczyć odsetki za opóźnienie?

Odsetek za opóźnienie można dochodzić, jak sama nazwa wskazuje, od momentu, gdy druga strona opóźnia się z zapłatą. Niby zasada jest prosta, ale w praktyce może budzić pewne wątpliwości.

Przykład 1 

Zacznijmy od najprostszej kwestii, mianowicie faktura została wystawiona w dniu 22 stycznia 2018 r. (poniedziałek), termin płatności został wskazany jako 13 dni od dnia wystawienia faktury. W związku z tym przedsiębiorca ma czas na uregulowanie należności do dnia 5 lutego 2018 r. (poniedziałek). Co prawda termin płatności przypada na dzień wolny od pracy (niedzielę), ale zgodnie z kodeksem cywilnym termin ten ulega przesunięciu do następnego dnia roboczego, a więc płatność może być wykonana w poniedziałek bez konieczności zapłaty odsetek. Jeżeli płatność w poniedziałek nie zostanie uregulowana, to przedsiębiorca może dochodzić odsetek od dnia 6 lutego 2018 r. do dnia zapłaty.

Przykład 2 

Teraz lekko zmodyfikujmy pierwszy przykład. Faktura została również wystawiona w dniu 22 stycznia 2018 r., ale wskazano w niej, że należność należy uregulować w dniu 4 lutego 2018 r. (tj. w niedzielę). Termin płatności został wprost wskazany na fakturze. Mimo iż termin przypada na niedzielę – czyli dzień wolny od pracy – należności nie można uregulować w poniedziałek. Odsetek można więc dochodzić od dnia 5 lutego do dnia zapłaty. 

Z czego wynika różnica między przykładem 1 a 2?

Otóż w przykładzie 1 możemy zastosować przepisy kodeksu cywilnego, a w 2 nie.

Chodzi dokładnie o art. 114 kodeksu cywilnego:

Jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni trzydzieści, a rok za dni trzysta sześćdziesiąt pięć.

Termin w rozumieniu tego przepisu jest to okres czasu liczony w dniach lub miesiącach. W sytuacji, gdy termin zapłaty został oznaczony jako konkretna data (nawet jeżeli jest to niedziela), to do tego dnia należy uregulować należność. Dlatego przy ustaleniu, od kiedy liczyć odsetki za opóźnienie, nie należy tylko sprawdzać terminu zapłaty, ale również to, w jaki sposób termin do zapłaty został wskazany.

Data przelewu a data zaksięgowania wpłaty

To kolejna kwestia, na którą uwagę powinni zwrócić przedsiębiorcy.

Wyobraźmy sobie taką sytuację. Termin płatności kwoty 300 000 zł minął w piątek. Tego dnia w godzinach popołudniowych zostało wykonane zlecenie przelewu. Pieniądze dotarły na konto kontrahenta dopiero w poniedziałek. Przedsiębiorca był przekonany, że w terminie uregulował należność. Jakież było jednak jego zdziwienie, gdy po kilku dniach otrzymał informację, że ma jeszcze do zapłacenia kwotę około 170 zł. Dlaczego? Otóż mimo że zlecenie przelewu zostało wykonane w piątek, to pieniądze dotarły na konto drugiej strony dopiero w poniedziałek, czyli po terminie. Stąd konieczność zapłaty odsetek za opóźnienie. Przy niewielkich sumach odsetki za 2 dni opóźnienia nie wynoszą dużo, ale gdy kwota świadczenia jest znaczna, to również odsetki za opóźnienie są kwestią, którą warto się zainteresować.

Powyższą kwestię regulują również przepisy kodeksu cywilnego.

Artykuł 454 kodeksu cywilnego brzmi następująco:

§ 1. Jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. Jednakże świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia; jeżeli wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną przez tę zmianę nadwyżkę kosztów przesłania.

§ 2. Jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa.

Zaznaczyłam fragment przepisu mający znaczenie dla rozstrzygnięcia naszego przykładu ze zleceniem przelewu wykonanym w piątek, który dotarł do adresata w poniedziałek.

Otóż „długi pieniężne” są długami oddawczymi i w przypadku rozliczenia bezgotówkowego spełnienie świadczenia następuje dopiero w momencie uznania rachunku bankowego wierzyciela. Tak też orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 stycznia 2016 r. (sygn. akt I CSK 1094/14).

Na podstawie umowy można modyfikować tę zasadę. Strony czasami uznają, że moment pełnienia świadczenia to moment obciążenia konta czy złożenia polecenia przelewu. Najczęściej nie negocjuję takich zapisów w umowach, w których niska jest wartość świadczenia pieniężnego. Taki zapis ma znaczenie przy znacznych kwotach, wtedy jeden dzień opóźnienia w płatnościach może słono kosztować.

Inne artykuły, które mogą Cię zainteresować:

1. Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych 
   Już wiesz, od kiedy liczyć odsetki za opóźnienie. Sprawdź, czy możesz dochodzić od swoich kontrahentów wyższych odsetek w przypadku ich opóźnienia w płatności.
2. Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych w 2018 r. 
   Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych nie są stałe. W tym artykule wskazuję, ile wynoszą one w 2018 r.
3. Dochodzenie należności za niezapłaconą fakturę
   W tym artykule znajdziesz porady, jak dochodzić należności od swoich kontrahentów.
4. Kiedy dochodzić 40 euro za niezapłaconą fakturę?
   Czy wiesz, że jest coś takiego jak rekompensata za koszty odzyskania należności? Wynosi ona równowartość kwoty 40 euro. Sprawdź, kiedy możesz jej dochodzić.