Strony mogą w umowie przewidzieć, że jednej lub obu stronom będzie przysługiwało prawo do odstąpienia od umowy. W jaki sposób umieścić w umowie prawo do odstąpienia od umowy, żeby taki zapis był skuteczny i wiążący dla stron?

Odstąpienie od umowy 

Odstąpienie od umowy jest bardzo silnym uprawnieniem.

Pisałam już o różnicach między odstąpieniem a wypowiedzeniem umowy

Po złożeniu oświadczenia o odstąpieniu od umowy powstaje stan, jakby umowa w ogóle nie została zawarta. Strony muszą sobie zwrócić to, co sobie wzajemnie świadczyły. Dlatego odstąpienie od umowy powinno być rozwiązaniem ostatecznym, z którego można skorzystać w określonym czasie. Nietrudno wyobrazić sobie sytuację, w której przedsiębiorca wykonał 80% zamówienia, a jego kontrahent odstępuje od umowy. Dlatego też umowna klauzula dotycząca odstąpienia od umowy powinna spełniać wymogi określone w kodeksie cywilnym.

Art. 395 kodeksu cywilnego – umowne odstąpienie od umowy

Zgodnie z art. 395 § 1 kodeksu cywilnego strony w umowie mogą określić, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Gdy strona chce odstąpić od umowy, to powinna złożyć oświadczenie woli o odstąpieniu od umowy drugiej stronie.

Jeżeli np. w umowie o dzieło znajduje się postanowienie o prawie do odstąpienia od umowy, to trzeba zwrócić uwagę na jeden ważny szczegół, o którym wielu zapomina.

Mianowicie czy w umowie jest określony czas na złożenie oświadczenia woli o odstąpieniu od umowy. Jeżeli takiego zapisu nie ma, to postanowienie o odstąpieniu od umowy jest nieskuteczne.

A więc niepoprawne będzie takie postanowienie umowne:

Każdej ze Stron przysługuje prawo do odstąpienia od umowy.

Skuteczne będą natomiast takie postanowienia:

Każdej ze Stron przysługuje prawo do odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia.

Zamawiającemu przysługuje prawo do odstąpienia od umowy w terminie do dnia 28 lutego 2022 r. Odstąpienie powinno być sporządzone w formie pisemnej pod rygorem nieważności. 

Forma odstąpienia od umowy

Odstąpienie od umowy zazwyczaj nie wymaga szczególnej formy.

Jednak strony mogą ustalić np., że odstąpienie od umowy wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności (tak jak w przykładzie powyżej). Wówczas złożenie oświadczenia woli ustnie czy przez e-mail będzie nieskuteczne.

Odstąpienie od umowy nie wymaga również uzasadnienia. W praktyce odstąpienie od umowy może ograniczać się do jednego zdania. Przykładowe odstąpienie od umowy może brzmieć następująco:

Ja, Jan Kowalski, odstępuję od umowy o dzieło zawartej z Państwem w dniu 1 lutego 2017 roku, a dotyczącej wykonania projektu logo.

Ważne, żeby z oświadczenia woli o odstąpieniu od umowy wprost wynikało, którą umowę kontrahent ma na myśli. Oświadczenie powinno być jasne i nie budzić żadnych wątpliwości interpretacyjnych.

Skutek odstąpienia od umowy

Oświadczenia o odstąpieniu od umowy nie można cofnąć, jeżeli dotarło ono do adresata w taki sposób, że mógł się on z nim zapoznać.

Dlatego nad odstąpieniem od umowy jednak warto chwilę się zastanowić.

W przypadku odstąpienia od umowy następuje skutek, jakby umowa w ogóle nie została zawarta. Strony też mogą odmiennie ukształtować tę kwestię. Mianowicie mogą ustalić, że odstąpienie od umowy wywołuje skutek od momentu złożenia oświadczenia woli – tj. przyjmuje się, że umowa obowiązywała do momentu złożenia oświadczenia woli o odstąpieniu od umowy. Jednak taki skutek może nastąpić tylko wtedy, gdy strony tak ustaliły w umowie.

Odstępne jako warunek skutecznego odstąpienia od umowy

W umowie strony mogą określić również, że do skutecznego odstąpienia od umowy wymagana jest zapłata oznaczonej sumy pieniędzy. Chodzi o tzw. odstępne. Jeżeli strony umówiły się na odstępne, to odstąpienie od umowy jest skuteczne, gdy nastąpiło równocześnie z zapłatą kwoty pieniędzy. Nie ma więc możliwości skutecznego odstąpienia od umowy bez zapłaty oznaczonej sumy.

Odstępne jest zatem swoistą rekompensatą za rozwiązanie umowy.

Przykładowy zapis dotyczący odstępnego może brzmieć następująco:

Zleceniodawca może odstąpić od umowy zlecenia w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia. Do skutecznego odstąpienia od umowy wymagana jest zapłata 300 zł tytułem odstępnego. 

W praktyce rzadko spotyka się zastrzeżenie odstępnego na wypadek odstąpienia od umowy. A czasami warto dodać takie postanowienie umowne.

Jeżeli potrzebujesz porady prawnej dotyczącej odstąpienia od umowy, to zapraszam do KONTAKTU.