Ktoś wykorzystał Twój wizerunek bez zgody? Co w takim przypadku możesz zrobić? Jak bronić swoich praw? Czego możesz żądać za bezprawne rozpowszechnienie wizerunku czy upublicznienie Twojego wizerunku bez zgody?

Wizerunek jako dobro osobiste

Zanim wyjaśnię, czego możesz się domagać z tytułu naruszenia Twojego wizerunku, kilka słów o dobrach osobistych.

Bo Twój wizerunek jest dobrem osobistym.

Wynika to z treści artykułu 23 kodeksu cywilnego:

Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

W związku z tym Twój wizerunek podlega ochronie przewidzianej dla dóbr osobistych. Jeżeli więc zastanawiasz się, co możesz zrobić w przypadku bezprawnego wykorzystania wizerunku, to odpowiedzi trzeba szukać w obszarze dóbr osobistych.

Kiedy żądać ochrony wizerunku?

Jednak nie w każdym przypadku możesz żądać ochrony, jeżeli Twoje dobro osobiste zostało naruszone.

Musi być spełniony dodatkowy warunek.

Osoba, która narusza dobra osobiste, musi działać bezprawnie.

To znaczy sprzecznie z:

• przepisami prawa (np. ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych) lub
• zasadami współżycia społecznego.

Czy to rzeczywiście było bezprawne rozpowszechnienie wizerunku?

Widzisz, że ktoś udostępnił Twoje zdjęcie na Facebooku czy umieścił je jako ilustrację artykułu w gazecie.

Nie oznacza to automatycznie, że osoba publikująca wizerunek działa bezprawnie.

Polskie prawo przewiduje wyjątki, w których można udostępnić czyjś wizerunek mimo braku zgody.

Zanim więc podejmiesz jakiekolwiek kroki związane z użyciem Twojego wizerunku, sprawdź, czy działanie tej osoby było sprzeczne z prawem. Możesz w tym zakresie skorzystać z porady prawnej. Każda sprawa jest inna i wymaga indywidualnego podejścia.

Więcej o tym, kiedy udostępnienie czyjegoś wizerunku jest zgodne z przepisami prawa, pisałam w artykule dotyczącym zgody na wykorzystanie wizerunku.

Ciężar dowodu

Gdy twierdzisz, że Twoje dobra osobiste zostały naruszone, kodeks cywilny ułatwia Ci działanie.

Zgodnie z kodeksem cywilnym przyjmujemy tzw. domniemanie bezprawności działania.

Ty jako osoba poszkodowana nie musisz przedstawiać dowodów na to, że działanie było sprzeczne z przepisami prawa.

Na starcie przyjmuje się, że to działanie było bezprawne.

Dopiero pozwany w toku procesu będzie musiał wykazać, że to, co zrobił, było zgodne z prawem czy dobrymi obyczajami. To na nim spoczywa tzw. ciężar dowodu.

Bezprawne rozpowszechnienie wizerunku – co z tym zrobić?

Jeżeli widzisz, że Twój wizerunek został użyty bezprawnie, to przede wszystkim zgromadź dowody.

Możesz wydrukować stronę internetową w domu lub pójść do notariusza. On swoim podpisem poświadczy, co znajdowało się na stronie w danym dniu o konkretnej godzinie. Dowodem może być też egzemplarz gazety, w której pojawił się Twój wizerunek.

Wielokrotnie spotkałam się z taką sytuacją: osoby, do których kierowałam wezwanie, zaraz po jego otrzymaniu, usuwały materiały z sieci. Nie jest to przyznanie się do winy. Bardziej powiedziałabym, że to forma ochrony w spornej sytuacji.

Dlatego przed skierowaniem wezwania do osoby, która rzekomo dokonała naruszenia, radzę zebrać dowody. Bez nich ani rusz w sądzie.

Gdy dowody na dokonanie naruszenia są już zabezpieczone, polecam skontaktować się z osobą, która bezprawnie rozpowszechniła Twój wizerunek.

Można zrobić to samemu lub skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.

Którą opcję wybrać?

Wszystko zależy od sytuacji.

Jeżeli naruszenie nie pociąga za sobą dużych konsekwencji, to lepiej skontaktować się samemu. Natomiast jeżeli naruszenie jest większego kalibru i wymaga zdecydowanej reakcji, to warto od razu skorzystać z pomocy pełnomocnika.

Czego możesz się domagać?

Kierujesz wezwanie do osoby, która bezprawnie naruszyła Twój wizerunek.

Tylko co w takim piśmie napisać? Czego się domagać?

Możliwości jest kilka.

Na początku wymienię je wszystkie.

Możesz żądać:

• usunięcia naruszenia;
• przeprosin;
• zapłaty określonej kwoty na cel społeczny;
• zadośćuczynienia;
• odszkodowania.

Jak widzisz, możliwości jest sporo. Poniżej wyjaśniam, na czym polegają konkretne żądania.

Żądanie usunięcia naruszenia

Zacznij od żądania usunięcia bezprawnie wykorzystanego zdjęcia z Twoim wizerunkiem.

Im szybciej Twój wizerunek zostanie usunięty, tym co do zasady lepiej. Skala naruszenia będzie mniejsza.

Wskaż wprost, czego się domagasz. Jeżeli wizerunek został umieszczony w internecie, to podaj adres strony, o którą chodzi. Jeżeli wizerunek został opublikowany w gazecie, podaj wydanie, tytuł artykułu oraz numer strony.

Przeprosiny

Kolejnym „bezpłatnym” żądaniem są przeprosiny. To tzw. usunięcie skutków naruszenia.

Czasami samo usunięcie zdjęcia nie wystarczy. Informacja o naruszeniu dóbr osobistych rozeszła się tak bardzo, że potrzebne są dodatkowe wyjaśnienia.

Przeprosiny mogą przybrać różną formę. Może to być list skierowany do Ciebie. Mogą to być również przeprosiny na połowę pierwszej strony ogólnopolskiego wydania gazety.

Ważne natomiast, żeby forma przeprosin była adekwatna do wagi naruszenia.

Jeżeli ktoś naruszył dobra osobiste np. w artykule z dziesiątej strony lokalnej gazety, to trudno sobie wyobrazić, żeby adekwatne do tego naruszenia przeprosiny pojawiły się na pierwszej stronie ogólnopolskiego wydania „Gazety Wyborczej”.

Zapłata określonej kwoty na cel społeczny

Kolejne żądanie związane jest już z zapłaceniem przez naruszającego dobra osobiste określonej kwoty.

Ta kwota nie trafi jednak do Twojej kieszeni.

Pieniądze wpłyną na określony przez Ciebie cel społeczny.

Zapłata zadośćuczynienia

Zadośćuczynienie to już pieniądze, które trafią bezpośrednio na Twoje konto.

Kwota ta ma wynagrodzić Ci krzywdę, która powstała w związku z naruszeniem prawa do wizerunku. Np. stres, nerwy, nieprzespane noce, krzywdy moralne itp.

W jakiej wysokości powinno być zadośćuczynienie?

Trudno podać jeden wzór, którego będzie można użyć do wszystkich przypadków. To kwestia indywidualna i zależy od wielu czynników. Taką kwotę można zatem dopiero oszacować po dokładnym zapoznaniu się ze sprawą.

Zapłata odszkodowania

Możesz jeszcze żądać odszkodowania.

Odszkodowanie to nie to samo co zadośćuczynienie.

Odszkodowanie ma na celu pokrycie szkody w Twoim majątku, która powstała w związku z naruszeniem Twoich dóbr osobistych.

Dla przykładu. Jesteś sportowcem czy artystą. W związku z publikacją Twojego wizerunku wycofał się główny sponsor i rozwiązał kontrakt reklamowy. Utrata tego kontraktu będzie szkodą, której pokrycia możesz domagać się od osoby, która naruszyła Twój wizerunek.

Dochodzenie odszkodowania, jak i zadośćuczynienia, nie jest automatyczne. Sąd zasądzi na Twoją rzecz określoną kwotę, tylko jeżeli przedstawisz dowody na poniesioną szkodę czy straty moralne.

Lepiej zapobiegać

Powyżej wskazałam szereg żądań, które można skierować do osoby, która już naruszyła dobra osobiste, w tym prawo do wizerunku.

Jednak możesz również zadziałać wcześniej.

Jeszcze przed tym, jak Twój wizerunek zostanie naruszony, możesz skierować wezwanie, które będzie miało na celu uniknięcie naruszenia Twoich dóbr osobistych.

Wiesz, że firma X użyje Twojego wizerunku w kampanii reklamowej, która wystartuje za kilka dni. Zanim dojdzie do naruszenia dóbr osobistych, możesz żądać wstrzymania publikacji kampanii.

Wówczas po Twojej stronie leży wykazanie, że istnieje zagrożenie naruszenia Twoich dóbr osobistych.

Ugoda czy pozew do sądu za bezprawne rozpowszechnienie wizerunku?

Zanim wyślesz pozew do sądu, zastanów się, czy nie lepiej podpisać ugodę.

Szczególnie jeżeli naruszenie dóbr osobistych nie było znaczne czy nie łączyło się ze znaczną krzywdą – lepiej nie iść do sądu.

Sprawa w sądzie będzie trwać. Do tego musisz zapłacić opłatę sądową za złożenie pozwu. A przede wszystkim stracisz swój czas. Szczególnie więc w mniejszych sprawach lepiej zawrzeć ugodę.

Więcej o tym ile trwa proces sądowy i dlaczego warto zawrzeć ugodę

To, czy druga strona podpisze ugodę, zależy tylko od jej dobrej woli. Czasami jedynym wyjściem jest jednak wysłanie pozwu do sądu.

Jeżeli potrzebujesz indywidualnej pomocy w sprawie dochodzenia Twoich praw, zapraszam do KONTAKTU.