Do dziś pamiętam, jak podczas pierwszych praktyk w kancelarii miałam przygotować wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Nie wiedziałam, w jaki sposób wyliczyć odsetki za opóźnienie w zwrocie kosztów procesu zasądzonych w prawomocnym wyroku.

Logiczne dla mnie było, że powinnam jakoś dochodzić odsetek za opóźnienie w zapłacie tych należności. Przecież nie mogło być tak, że jeżeli pozwany zapłaci za rok, to nie będzie płacił odsetek. Musi być jakiś sposób, żeby zdyscyplinować dłużnika.

Niestety nie było takiego rozwiązania.

Sędzia orzekający w sprawie nie miał podstawy prawnej do zasądzenia odsetek od zwrotu kosztów procesu. Ja też nie miałam żadnych podstaw do doliczenia tych odsetek na etapie postępowania egzekucyjnego.

Powód musiał cierpliwie czekać na zwrot kosztów postępowania.

Teraz ten błąd został naprawiony.

Odsetki od kosztów procesu – zmiana kodeksu postępowania cywilnego

Od listopada 2019 roku obowiązują nowe zasady dotyczące zasądzania odsetek od przyznanych stronie przez sąd kosztów postępowania.

Więcej o zasadach zwrotu kosztów procesu

Dzieje się tak za sprawą dodania do kodeksu postępowania cywilnego art. 98 § 1¹.

Brzmi on następująco:

Od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Jeżeli orzeczenie to jest prawomocne z chwilą wydania, odsetki należą się za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, a jeżeli orzeczenie takie podlega doręczeniu z urzędu – za czas po upływie tygodnia od dnia jego doręczenia zobowiązanemu do dnia zapłaty.

Wysokość odsetek od kosztów procesu

Wysokość odsetek wynika z przytoczonego przepisu.

Sąd zasądza odsetki w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

Odsetki od kosztów procesu a transakcja handlowa

Wysokość odsetek od kosztów procesu jest taka sama niezależnie od rodzaju sprawy.

Nawet gdy powód dochodzi zapłaty roszczenia głównego wraz z odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych, to od kosztów procesu może dochodzić tylko odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

Tak samo jeżeli powód dochodzi odsetek maksymalnych od roszczenia głównego, to odsetki od zwrotu kosztów procesu będą w tej niższej kwocie.

Przeczytaj także o odsetkach za opóźnienie w transakcjach handlowych

Od kiedy sąd zasądzi odsetki od kosztów procesu?

Zacznijmy od najczęstszych sytuacji. Sąd zasądza odsetki za zwrot kosztów procesu od momentu, gdy wyrok będzie prawomocny. Orzeczenie jest prawomocne, kiedy strona nie może złożyć już żadnego odwołania od tego wyroku.

W przypadku wyroku sądu pierwszej instancji wyrok będzie prawomocny, jeżeli strona nie złoży w terminie wniosku o pisemne uzasadnienie wyroku, a po otrzymaniu uzasadnienia – nie złoży w terminie apelacji.

Jeżeli np. orzeczenie jest prawomocne od chwili wydania, to wówczas strona ma 7 dni na zapłatę kosztów procesu bez odsetek, chyba że wyrok ten podlega doręczeniu z urzędu.

Wówczas 7 dni liczymy od momentu doręczenia tego orzeczenia.

Trzeba się śpieszyć

Jak widać, czasu na zwrot kosztów postępowania bez odsetek jest bardzo mało.

Robi się go jeszcze mniej, jeżeli nie wiesz, czy składać wniosek o pisemne uzasadnienie wyroku czy apelację. Stąd zanim podejmiesz decyzję co do ewentualnego odwołania, lepiej ustalić z drugą stroną postępowania sposób zwrotu kosztów procesu, w tym numer konta, na który masz zwrócić tę kwotę.

Wtedy w przypadku zmiany zdania możesz szybko zwrócić koszty procesowe drugiej stronie.

Również po orzeczeniu sądu apelacyjnego szybko skontaktuj się z drugą stroną, żeby zwrócić jej koszty postępowania. W przeciwnym razie musisz zapłacić odsetki od tej kwoty.

Sąd o odsetkach orzeka z urzędu

Nie musisz składać żadnego dodatkowego wniosku o zasądzenie Tobie odsetek za zwrot kosztów postępowania.

Sąd zasądzi te odsetki z urzędu. Nie musisz też wskazywać sądowi, od jakiej daty sąd ma zasądzić odsetki. To również sąd ustali samodzielnie.

Odsetki jeszcze przed uprawomocnieniem się orzeczenia

Odsetek od zwrotu kosztów procesu można dochodzić jeszcze przed uprawomocnieniem się wyroku.

Chodzi o przypadek określony w art. 98 1² kodeksu postępowania cywilnego.

Przepis brzmi następująco:

W szczególnie uzasadnionym przypadku, na wniosek strony, która w toku procesu poniosła szczególnie wysoki wydatek podlegający zwrotowi, sąd może przyznać jej odsetki przewidziane w § 1¹ od kwoty równej temu wydatkowi za czas od dnia jego poniesienia przez stronę do dnia zapłaty.

Strona, która w toku procesu ponosi koszty postępowania (np. koszty skomplikowanej opinii biegłego), zamraża koszty, które poniosła. Np. powód poniósł koszty opinii biegłego w wysokości 20 000,00 złotych. Natomiast prawomocne orzeczenie kończące sprawę zapadnie dopiero po dwóch latach. Dzięki temu przepisowi odzyska nie tylko tę kwotę, ale również odsetki od tej kwoty za okres dwóch lat.

Niestety przepis nie jest jasny.

Bo czym są szczególnie uzasadnione przypadki?

Jak wysoki musi być szczególnie wysoki wydatek?

Strona, żeby dochodzić takich odsetek, musi złożyć wniosek i uzasadnić, że jej przypadek jest szczególny i poniosła szczególnie wysoki wydatek.

Od siły jej argumentu zależy, czy sąd taki wniosek uwzględni.

Sąd nie zasądzi w tym przypadku odsetek z urzędu, więc konieczne jest złożenie wniosku i jego odpowiednie umotywowanie.

W postępowaniu egzekucyjnym po staremu

Koszty w postępowaniu egzekucyjnym pozostają takie same.

Nadal nie będzie można dochodzić odsetek za opóźnienie w płatności.

A to za sprawą jednoznacznej treści art. 770 § 1 kodeksu postępowania cywilnego:

Dłużnik zwraca wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji. Koszty te ściąga się wraz z egzekwowanym świadczeniem. Przepisów art. 98 § 1¹ i 1² nie stosuje się.

Odsetki od kosztów procesu – okres przejściowy

Przepis umożliwiający zasądzenie odsetek od zwrotu kosztów procesu wszedł w życie w dniu 7 listopada 2019 roku.

Nie oznacza to, że stosuje się on do wszystkich spraw, które w tym momencie toczą się w polskich sądach.

Obowiązują tzw. przepisy przejściowe.

Zgodnie z nimi dopiero do spraw, w których pozew został złożony po wejściu w życie nowelizującej ustawy, mają zastosowanie nowe przepisy.

Jeżeli potrzebujesz indywidualnej konsultacji prawnej, to zapraszam do KONTAKTU.