Długość odcinka: 17:56. Wielkość pliku 14.4 MB.

Przedsiębiorcy często w umowach zawierają postanowienia dotyczące kar umownych. Czy jednak wiedzą oni o wszystkich niuansach przepisów o karze umownej? W tym podcaście mówię o tym, w jaki sposób używać postanowień o karze umownej, żeby stała się ona naszym sprzymierzeńcem.

Z podcastu dowiesz się:

• jaki jest cel kar umownych;
• kiedy można zastrzec karę umowną;
• kiedy kara umowna może być sprzymierzeńcem;
• w jakie wysokości można zastrzec karę umowną;
• czy można w jakiś sposób obniżyć wysokość kary umownej;
• czy można zastrzec karę umowną w wyższej kwocie niż wartość przedmiotu umowy;
• w jaki sposób określić maksymalną kwotę kar umownych;
• dlaczego warto czytać umowy w całości;
• jakie uwagi do zapisów umowy o karach umownych może zgłosić Twój kontrahent.

W podcaście wspominałam również o artykule na blogu o karach umownych.

Gdy druga strona opóźnia się w płatności zamiast kary umownej można dochodzić rekompensaty za koszty odzyskania należności oraz odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Chcesz być na bieżąco – polub stronę Jak zrozumieć prawnika? na Facebooku.

Transkrypcja podcastu:

Dzień dobrym to jest czwarty odcinek podcastu Jak zrozumieć prawnika? Ja nazywam się Joanna Legun i zapraszam na podcast, w którym jasnym i prostym językiem mówię o kwestiach prawnych, które interesują każdego przedsiębiorcę.

Dziś podcast o temacie, który przysparza przedsiębiorcom sporo problemów, a mianowicie o karach umownych, czyli postanowieniach umownych, które nakładają na jedną bądź dwie strony umowy obowiązek zapłaty konkretnej kwoty, gdy jedna czy dwie strony umowy nie wypełnią jakiegoś zobowiązania umownego. Kary umowne nie powinny aż tak bardzo przerażać, jak się Wam wydaje, dlatego w tym odcinku pokażę, w jaki sposób kara umowna może być naszym sprzymierzeńcem.

Zapraszam do wysłuchania kolejnego odcinka podcastu Jak zrozumieć prawnika?

Czym jest kara umowna?

Kara umowna jest to postanowienie umowne, czyli musi ona wynikać z umowy. Jeżeli w umowie nie ma zapisu dotyczącego kary umownej, to druga strona nie może nałożyć na Ciebie konieczności zapłaty takiej kary. Wprost ona musi wynikać z umowy.

Na przykład jeżeli zawierasz ze swoim kontrahentem umowę na wykonanie strony internetowej, to możesz w takiej umowie dodać zapis, że w przypadku gdy druga strona opóźni się z wydaniem przedmiotu umowy, w tym przypadku strony internetowej, to wówczas będzie ona obwiązana do zapłaty kary umownej. W takim przypadku najlepiej też karę umowną liczyć za każdy dzień opóźnienia. Ustalacie, kiedy projekt strony internetowej powinien być gotowy i jaka będzie wysokość kary umownej za każdy dzień opóźnienia w oddaniu projektu strony internetowej. Taki zapis w umowie, tzn. nałożenie kary umownej będzie mobilizował drugą stronę do terminowego oddania strony internetowej. Pamiętaj, żeby zastrzec karę umowną, gdy zależy Ci na zmobilizowaniu drugiej strony do wykonania konkretnej czynności.

Kara umowna nie tylko może dotyczyć wykonania umowy czy zobowiązania, ale również może być nałożona, gdy druga strona nie może czegoś zrobić, a coś jednak wykonała. Klasycznym przykładem takiego działania będzie nałożenie kary umownej za ujawnienie informacji niejawnych.

Jaki jest cel kary umownej?

Kara umowna ma przede wszystkim mobilizować drugą stronę do tego, żeby coś ona zrobiła, wykonała jakąś czynność lub „przestraszyć ją” na wypadek, gdyby chciała wykonać coś, na czym zależy nam, żeby ona jednak nie wykonała. Tak jak mówiłam przykładem może być ujawnienie informacji poufnych przedsiębiorcy czy podjęcie współpracy z naszym pracownikiem, kiedy nasz klient będzie chciał przejąć pracownika, żeby pracował on u niego. Czy chociażby naruszenie zakazu konkurencji.

Co nam daje kara umowna?

Ułatwia nam dochodzenie roszczeń. Gdy nie mamy w umowie zastrzeżenia dotyczącego kary umownej, to wówczas musimy dochodzić od drugiej strony odszkodowania na zasadach ogólnych. To jest o wiele trudniejsze niż dochodzenie kary umownej, bo trzeba wykazać, że na skutek niewykonania lub działania drugiej strony ponieśliśmy szkodę, między działaniem a niewykonaniem jakiegoś zobowiązania przez drugą stronę zachodzi związek przyczynowy. W praktyce może to być bardzo trudne. Wyobraźcie sobie jak trudno będzie wykazać szkodę w przypadku oddania strony internetowej z opóźnieniem. Wykazanie, że ponieśliśmy jakąś szkodę, gdy dopiero zaczynamy prowadzenie działalności gospodarczej, będzie niezwykle trudne. Dlatego tak atrakcyjne są kary umowne.

W jakiej wysokości zastrzec karę umowną?

To wszystko zależy od tego jak bardzo jednej lub drugiej stronie będzie zależało na zabezpieczeniu na wypadek wykonania bądź niewykonania przez drugą stronę umowy. Często padają pytania czy kara umowna może być wyższa niż wynagrodzenie wynikające z umowy. Oczywiście, że może. Wartość przedmiotu umowy wynosi 100 zł. Natomiast szkoda, która może być wyrządzona nienależytym wykonaniem umowy będzie o wiele wyższa. Stąd wartość przedmiotu umowy nie jest adekwatnym ograniczeniem wysokości kary umownej.

Często zdarza się, że strony limitują wysokość kary umownej. To znaczy, wskazują jaka jest maksymalna wysokość kary umownej, która może być dochodzona na gruncie tej umowy. Może to być określona kwota. Może to być procent wartości wynagrodzenia. Spokojnie wartość kary umownej może przewyższać wartość umowy. Nie ma żadnego przepisu, który by tego zabraniał.

Natomiast ważne, żeby wartość kary umownej wynikała z umowy – musi być określona bądź kwotowo bądź wskazany powinien być sposób wyliczenia jej wysokości. Ma to być wskazane tak, żeby można było jej dochodzić. W umowie można wskazać konkretną kwotę, jaka będzie przysługiwać w przypadku naruszenia umowy przez drugą stronę albo można wskazać określony procent wynagrodzenia. Ważne, żeby na podstawie zapisów umowy, można było ustalić jaka będzie wysokość kary umownej.

Zwróćcie też uwagę, czy gdy będziecie dochodzić kary umownej, będziecie mieli wszystkie informacje potrzebne do wyliczenia jej wysokości. Polecam w taki sposób skonstruować zapis o karze umownej, żeby wprost z niego wynikało albo z informacji, które będzie miała strona dochodząca kary umownej, jaka jest wysokość kary. Nie uzależniajmy na przykład wysokości kary od wartości sprzedaży jakiegoś produktu. Gdy będziemy w konflikcie z drugą stroną, nie będziemy znać tej wartości, a w konsekwencji nie ustalimy wysokości kary. Najlepiej więc określić karę umowną w taki sposób, żebyśmy wiedzieli o wszystkich elementach, które będą składały się na wyliczenie wysokości kary umownej.

Odszkodowanie przewyższające zastrzeżoną karę umowną 

Jeżeli zawieracie umowę, w której jest zapis o karze umownej, powinniście sprawdzić jedną rzecz. Mianowicie czy  na podstawie tej umowy jest możliwość dochodzenia odszkodowania przewyższającego karę umowną. Często w umowach jest zapis, który może brzmieć następująco:

Zastrzeżona w umowie kara umowna nie wyłącza dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych w wysokości przewyższającej zastrzeżoną karę umowną.

O co chodzi w tym zapisie? Jeżeli strony ustaliły wysokość kary umownej w przypadku jakiegoś naruszenia, czyli np. nie oddania w terminie projektu strony internetowej, to gdy faktycznie dojdzie do opóźnienia w oddaniu projektu strony internetowej, to zlecający będzie mógł  dochodzić kary umownej w wysokości określonej w umowie. Może się zdarzyć, że z tego tytułu poniesie o wiele wyższą szkodę. Jeżeli w umowie nie będzie dodatkowego zapisu, o którym przed chwilą mówiłam, to wówczas może on dochodzić  tylko kary umownej w wysokości określonej w umowie. Jest to dobry sposób na negocjowanie treści umowy. Osoba może zgodzić się na karę umowną w określonej wysokości, ale wtedy nie zgodzi się na możliwość dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych, gdy szkoda będzie wyższa niż zastrzeżona kara umowna.

Na przykład z tytułu nieoddania strony internetowej strona poniosła szkodę w wysokości 10.000 zł. Zgodnie z umową kara powinna wynieść 100 zł za każdy dzień opóźnienia. Opóźnienie wyniosło 21 dni. W związku z tym kara umowna wynosi 2.100 zł. Jeżeli w umowie nie ma zapisu umożliwiającego dochodzenie odszkodowania przewyższającego zastrzeżoną karę umowną, to strona może dochodzić tylko 2.100 zł. A szkoda, którą poniosła na skutek niewykonania zobowiązania przez drugą stronę w terminie wyniosła 10.000 zł. Jeżeli jest zastrzeżona tylko i wyłącznie kara umowna, nie można dochodzić tych dodatkowych pieniędzy. Paradoksalnie zapis o karze umownej może być dla nas korzystny, bo ogranicza naszą odpowiedzialność dotyczącą szkody za nienależyte wykonanie umowy.

Maksymalna wysokość kary

Możemy zastrzec karę w zasadzie w każdej wysokości. Oczywiście na tyle, na ile zgodzi się druga strona. Nawet jeżeli w umowie określimy bardzo wysoką karę umowną na przykład 100.000, 200.000 300.000 zł za niewielkie naruszenie drugiej strony, to nie oznacza, że otrzymamy taką kwotę, gdy dojdzie do sporu sądowego. Kary umowne podlegają miarkowaniu. To znaczy można wnosić o obniżenie tej kary umownej, mimo że strony umówiły się, że taka kara umowna zostanie nałożona. W sądzie wnosić o miarkowanie tej kary umownej.

Za co można dochodzić kary umownej?

Kary umownej nie można dochodzić za wszystko. Jest to taki mechanizm, który pozwala nam dochodzić od drugiej strony kary, ale tylko w przypadku niewykonania zobowiązania niepieniężnego. Jeżeli druga strona ma nam zapłacić pieniądze i opóźnia się w płatności, to kara umowna nie może być zastrzeżona. Mamy inne instrumenty prawne, żeby zmusić stronę do terminowego regulowania należności. Będą to chociażby odsetki za opóźnienie czy rekompensata za koszty odzyskania należności. Kary umownej nie można zastrzec gdy ktoś ma nam zapłacić pieniądze. Wydaje się, że nie powinno to sprawiać stronom problemów. A jednak zdarzają się zapisy, które umożliwiają stronom dochodzenie kary umownej, gdy druga strona nie zapłaci w terminie. Wszystkie takie postanowienia są nieważne.

Za co więc można zastrzec karę umowną?

Będą to sytuacje, w których przedmiot umowy zostanie wykonany z opóźnieniem, druga strona ujawni nasze informacje poufne. Ktoś będzie próbował podebrać naszego pracownika. Rozwiążemy umowę przed upływem okresu jej obowiązywania na czas określony. To są klasyczne przypadki, w których spotyka się zapisy o karach umownych.

Na sam koniec chciałabym Wam wskazać kilka praktycznych informacji jak postępować z karami umownymi.

Czytaj umowę do końca

Po pierwsze większość osób czyta tylko umowę. Nie czyta załączników do umowy. Niektórzy sprytni przedsiębiorcy, żeby ograniczyć ilość zgłaszanych uwag i woli wykreślenia postanowień o karach umownych z umów, to przerzucają te postanowienia o karach umownych z umowy głównej do załączników. Do umowy może być dołączony jakiś załącznik, który będzie dotyczył terminów wypowiedzenia umowy czy będzie to cennik. Często w takich załącznikach znajdują się zapisy o karach umownych. Przedsiębiorcy liczą na to, że druga strona  zapozna się z treścią umowy, a załączniki pominie. Zawsze czytajcie umowę do samego końca łącznie z wszystkimi załącznikami, dlatego że w tych załącznikach może kryć się zapis o karze umownej.

Zawarcie ważnej umowy

Pamiętajcie również, że żeby dochodzić kary umownej należy zawrzeć ważną umowę. To znaczy umowa, na podstawie której będziecie dochodzić takiej kary umownej powinna być prawidłowo zawarta. Więcej o tym mówiłam w poprzednim odcinku podcastu Jak zrozumieć prawnika? Wskazywałam w jaki sposób skutecznie zawrzeć umowę z pełnomocnikiem. Jeżeli nie słuchałeś jeszcze tego podcastu (trzeciego odcinka) to zapraszam do słuchania. W nim dałam kilka praktycznych wskazówek, w jaki sposób sprawdzić czy osoba, z którą zawieramy umowę jest do tego uprawniona i jakie konsekwencje będzie  miało zawarcie umowy z osobą, która nie może zawrzeć takie umowy.

Kary tylko na swoją rzecz

Kolejna wskazówka, którą mam dla Ciebie dotyczy zastrzegania kar umownych. Często strony zastrzegają karę umowną tylko na swoją rzecz. Na przykład mamy umowę o zachowaniu poufności. Jest to umowa dwustronna, na podstawie której jedna i druga strona zobowiązuje się do zachowania w poufności tajemnicy drugiego przedsiębiorstwa. Strona, która przedstawia wzór umowy, zastrzega taką karę dla siebie. To znaczy tylko ona będzie mogła dochodzić kary umownej, gdy druga strona ujawni informacje poufne.

Wydaje się, że jest to bardzo sprytne rozwiązanie. Tylko co zrobi prawnik lub strona, która otrzyma taką umowę z jednostronnym zastrzeżeniem kar umownych, które na pewno będą wysokie? Zmieni umowę w taki  sposób, że zrobi ją dwustronną. To znaczy jedna i druga strona będzie musiała zapłacić karę umowną w przypadku ujawnienia informacji poufnej. O ile przedsiębiorca, który przedstawiał wzór swojej umowy chciał dochodzić kary umownej, to niekoniecznie  może on być skłonny do przyjęcia takiej samej kary na siebie. Jeżeli  zastrzegacie karę umowną tylko i wyłącznie na swoją rzecz, to może się zdarzyć, że druga strona zmieni w taki sposób umowę, że to również wy będziecie zobowiązani do zapłaty kary umownej. Bądźcie tego świadomi wprowadzając odpowiednie zmiany do waszych umów.

Zakończenie

To już wszystko o czym chciałam powiedzieć w czwartym odcinku podcastu Jak zrozumieć prawnika? o karach umownych. Na blogu www.jakzrozumiecprawnika.pl znajdziecie mój artykuł dotyczący kar umownych. W notatkach do podcastu podlinkuję do tego artykułu. Na blogu znajdziecie także wiele innych artykułów, które mam nadzieję, przydadzą się Wam w prowadzeniu Waszej działalności gospodarczej i pozwolą Wam uniknąć problemów w przyszłości. Serdecznie polecam blog. Również proszę Was o zostawienie komentarzy. Tam gdzie słuchacie podcastu Jak zrozumieć prawnika? macie możliwość zostawienia komentarzy, pytań, uwag, czegokolwiek odnośnie podcastu. Bardzo Was zachęcam do tego, bo wówczas będę wiedziała w jaką stronę iść z nagrywaniem moich podcastów. Co jest dla was jasne niejasne? Co należałoby poprawić? Za dziś już bardzo dziękuję i zapraszam na kolejny odcinek podcastu Jak zrozumieć prawnika?